Nga Oliver Carroll, The Economist: “I lodhur, por pa hequr dorë nga shakatë, presidenti i Ukrainës thotë “Unë nuk jam një he ro””.
Portat e bardha metalike hapen, duke zbuluar pemë bredhi dhe thasë rëre. “Mirë se erdhe në kështjellë,” thotë një ndihmës i presidentit. Duke rrahur sytë, ju mund të shihni snajperat: majtas, djathtas, lart dhe poshtë. Sistemet e mbrojtjes ajrore, copa të mëdha metali, janë më të lehta për t’u dalluar. Kur mbyllen portat, një ushtar merr një vertushka të kuqe, një telefon të sigurt qeveritar nga epoka sovjetike dhe kërkon urdhra. Ne jemi zhvendosur drejt një hyrjeje anësore, më pas na përcjellim brenda nëpër korridoret dhe shkallët e errëta – lart, poshtë dhe thellë në trupin e makinës së luftës ukrainase.
Na është dashur gati një orë që të arrijmë te portat e kompleksit të Volodymyr Zelenski, një udhëtim që normalisht do të zgjaste dhjetë minuta. Rrugët me kalldrëm të Kievit janë kryesisht pa trafik këto ditë, por arteriet qendrore të qytetit janë rikonfiguruar për të ngatërruar armikun. Rruga shkon gjarpër në rrugën e saj drejt monolitit gri sovjetik, duke kaluar pengesat antitank, duke kaluar njerëz me armë dhe pika kontrolli të fortifikuara gjithnjë e më mirë.
Ne ndërrojmë automjete. Gjendja nervoze e gatishmërisë në Kiev të kujton shkurtin e vitit 2014, kur përpjekjet e qeverisë ruse për të mbajtur Ukrainën nën kontrollin e saj çuan në “revolucionin e dinjitetit” dhe vdekjen e më shumë se 100 njerëzve. Tani kryeqyteti është sërish në baza luftarake.
Brenda kompleksit presidencial, na kërkohet të lëmë telefonat, pajisjet, pajisjet elektronike dhe stilolapsat në derë – çdo gjë që mund të përdoret për të identifikuar vendndodhjen tonë të saktë. Ndërsa po kërkojmë me detektorë metalikë të lëvizshëm, një menaxher zyre shikon me ankth nga pas një grumbulli të madh rrotullash tualeti. Ajo është një nga të paktët njerëz që ende udhëton çdo ditë: “Është e frikshme të udhëtosh brenda tani, por çfarë mund të bësh?” Shumica e anëtarëve të tjerë të stafit kanë fjetur në vend në shtretërit e kampit që nga fillimi i luftës.
Më shumë hutojmë nëpër korridoret e errësuar dhe, befas, gjendemi në dhomën e situatës së Ukrainës. Me tavolinën e bardhë të formës, karriget me shpinë të lartë dhe ekranet e mëdha, mund të jetë një dhomë takimesh korporative, por për fjalët e skalitura në secilën anë, të verdhë në blu: “Zyra e Presidentit të Ukrainës”. Për katër javët e fundit, ndërsa Zelenski ka postuar, telegramuar dhe postuar në Twitter, ky sfond është bërë i famshëm. Hyn një ushtar me pamje serioze. “Uvaga!” ai leh: “Kujdes!” Dhjetë sekonda më vonë, presidenti hidhet në dhomë, i shoqëruar nga një grusht burrash me automatikë. Zelenski ulet në krye të tryezës, përpara një flamuri ukrainas të vendosur me kujdes dhe fillon të flasë.
Image
Evolucioni i Zelenski nga aktor komik dhe politikan fillestar në burrë shteti botëror ka zgjatur vetëm tre vjet – harku u ngrit lart muajin e kaluar. Në ditët e para të presidencës së tij në 2019, Zelenski ishte një lider postmodern pionier që u përpoq të ishte gjithçka për të gjithë. Ai u zgjodh jo për politikat e tij – nuk kishte shumë – por për kundërshtimin e tij të paqartë ndaj korrupsionit dhe ideologjive të klasës politike. Për tre sezone ai kishte luajtur rolin e një mësuesi të kthyer në president në një serial televiziv të njohur, “Shërbëtori i Popullit”.
Por në ditët e para si president i vërtetë ai ndonjëherë dukej jashtë thellësisë së tij, kur shtypi i bënte pyetje të vështira, ai dukej i pakëndshëm, madje edhe nervoz.
Zelenski: “Nuk e prisja që të ishte kaq e vështirë. Unë nuk jam hero”
Ngjarjet e kanë falsifikuar presidencën e tij në diçka më thelbësore. Kur shpërtheu lufta, ai hoqi menjëherë kostumet e tij të errëta dhe rruajtjen e pastër për kaki të gjelbër dhe mjekër të shkurtër. Ai kishte tashmë pajisje luftarake për të vizituar trupat në vijën e parë – një grup për dimër, një për pranverë: “I kisha ato, vetëm jo aq shumë.” Ai po e mban mirë rolin e ri. Edhe pse është i lodhur dhe nervozohet pafundësisht, ka një qetësi nën shaka. Zelenski shtrëngon duart me respekt me të gjithë (një person përqafohet) dhe mbështetet për të krijuar kontakt me sy. Ai e tërheq karrigen e tij. Ai derdh ujin e tij të gazuar në gotën e tij plastike.
Ai angazhohet në bisedë, duke dhënë përgjigje të shpejta, miqësore, ndonjëherë të djallëzuara, dhe e përkëdhel mjekrën ndërsa flet. I pyetur se çfarë i duhet më shumë nga Perëndimi, ai përgjigjet menjëherë: “Numër një, aeroplanë”, një buzëqeshje i shkrep në sy: “Numri dy, por është me të vërtetë numri një, tanket”. Është befasi kur ai herë pas here e thyen rrjedhën e tij. “Si duket një fitore e Ukrainës?” ne e pyesim atë. Ai ngre vetullat, drithërohet dhe merr plot shtatë sekonda para se të flasë – duke kuptuar, me sa duket, se miliona njerëz varen nga përgjigjja e tij: “Fitorja është të jesh në gjendje të shpëtosh sa më shumë jetë të jetë e mundur”.
“Nuk e prisja që të ishte kaq e vështirë”, thotë Zelenski. “Nuk mund ta imagjinoni se çfarë do të thotë apo sa mirë do të jeni si president.” Sulmi rus e ka shtyrë udhëheqjen e tij në të panjohurën. Ai mbështetet në karrigen e tij: “Unë nuk jam një hero”. Kjo është arritja e popullit të tij, thotë ai.
“Diçka nuk është në rregull kur përkthyesi i presidentit nuk është i disponueshëm për presidentin”.
Ai përdor vazhdimisht fjalën ndershmëri.
“Duhet të jesh i sinqertë, në mënyrë që njerëzit të të besojnë. Duhet të jesh vetvetja”.
Kjo përpjekje për të qenë autentik ka gjeneruar admirim, madje edhe meme, pasi Zelenski ka acaruar rusët dhe ka frymëzuar ukrainasit me video të mediave sociale nga rrugët e Kievit.
“Nëse nuk dal as për tre apo katër ditë, dhe qëndroj vetëm në zyrën time, nuk do ta di se çfarë po ndodh në botë,” thotë ai. Ai nuk ka nevojë të shprehë përfundimin, por e bën. Vladimir Putin ka qenë i vetëm në bunkerin e tij “për më shumë se dy dekada”.
Zelenski e rrethon veten me një asamble të vogël gazetarësh, avokatësh, interpretuesish dhe profesionistësh të vetëndihmës, qeveria e tij e kohës së luftës, siç e etiketon Sergii Leshchenko, një ish-gazetar, tani anëtar i stafit presidencial. Enturazhi – të gjithë gjithashtu të veshur me të gjelbër ushtarak – duken të qetë me njëri-tjetrin dhe me udhëheqësin e tyre. Por jo çdo gjë është në vend. Ka një vonesë të gjatë në marrjen e përkthyesit presidencial në dhomë. Mesazhi kthehet: ai është i zënë me një telefonatë të huaj. “Diçka nuk është në rregull kur përkthyesi i presidentit nuk është i disponueshëm për presidentin,” bën shaka Zelenski.
Presidenti pyet me zë të lartë se cilën gjuhë duhet të përdorë.
“Kur të pyesni në Rusisht, unë do t’ju përgjigjem në Rusisht. Kur të pyesësh në anglisht, unë do të përgjigjem në gjuhën ukrainase.” Ndihmësit e tij sugjerojnë se ai duhet të flasë vetëm ukrainisht. Presidenti pajtohet, por jo gjithmonë e ndjek rregullin, dhe nganjëherë flet në anglisht me theks – të cilën e flet mirë, pavarësisht se i kërkon falje që ka harruar fjalët. (Në një moment ai tund gishtin drejt përkthyesit: “Nuk ishte kjo gjithçka që thashë,” ai qesh.)
“Kur të pyesni në Rusisht, unë do t’ju përgjigjem në Rusisht. Kur të pyesësh në anglisht, unë do të përgjigjem në gjuhën ukrainase”.
Gjithçka duket paksa kaotike, dhe ndoshta është. E megjithatë të gjithë duket se e dinë se çfarë të bëjnë. Ata po e vazhdojnë punën, pavarësisht nga kërcënimi i vazhdueshëm i rënies së një bombe mbi ta. Ata po bëjnë punën e tyre pa pritur për nënshkrimin e tij. Ata janë pushteti këtu.
Zelenski, nga ana e tij, beson se një njeri nuk mund dhe nuk duhet të kontrollojë gjithçka. Ndërsa vendi kërkon çdo mënyrë për të mposhtur Rusinë në fushën e betejës, ky mirëkuptim – një besim në fuqinë e njerëzve që zgjedhin të qëndrojnë së bashku si një – mund të rezultojë të jetë hiri shpëtues i Ukrainës.
*Oliver Carroll është korrespondent i The Economist në Ukrainë
