Fan Noli është një prej figurave më të shquara të kulturës shqiptare. Me një mit të konsoliduar rreth vetes si njeriu që mund të bënte gjithçka, nga politika e muzika, te letërsia e studimet, Fan Noli mbetet edhe sot e kësaj dite një prej figurave kulturore më të cituara në arealin shqiptar.
E mes vargjeve të cituara më së shpeshti, janë vargjet e poezisë së njohur “Zgjidh e merr vet”, të cilat janë si vijon:
“A të duhen luftëtarë,
Gjithë botës t’i vësh zjarrë?
Do arratinë të marrë?
Merr nja dhjetë Kosovarë!”
Një kulturë si e jona, që jo rrallë krijon përshtypjen e vuajtjes nga ide të krekosjes e të vetëmadhërimit, e pranon pa kurrfarë shqyrtimi kritik një trajtim të tillë të “njeriut kosovar” në poezinë e Nolit.
Megjithatë, kjo poezi është problematike, me një mendësi të pafalshme të paragjykimit provincial e stereotipeve të tilla që ju bëjnë të mendoni se si mund t’i ketë shkruar këto vargje e njëjta mendje që i ka shkruar introduktat për Shekspirin, që ka përkthyer autorët fundamentalë të letërsisë botërore, e që ka ditur edhe të shkruajë poezi që i qëndrojnë edhe sot dinjitetshëm trajtimit kritik.
Vea TravelRekomanduar nga boost.al
Zhytu ne detin e Afrikes kete vere!
Më Shumë
Mund të na pëlqejnë këto katër vargje specifike, sepse e lavdërojnë e e lëmojnë egon e kosovarit që i lexon, por lëvdata paushalle për dikë, hap rrugën për kritikën po aq paushalle, në mos më shumë, për dikë tjetër. Sepse kjo është mendësia e paragjykimit dhe si e tillë ajo vazhdon të prodhojë të njëjtat produkte, vazhdimisht, e vazhdimisht, e vazhdimisht.
Le të shohim, për shembull, ç’thotë Noli për krutanët.
“A të duhen gënjeshtarë,
matrapaz’ e kokëtharë,
që rërën shesin për farë?
Merr Krutanë dhe je i larë!”
Ai i paraqet krutanët, siç edhe shihet në vargje, si gënjeshtarë, matrapazë, kokëtharë që rërën e shesin për farë. Me të tilla paragjykime provinciale është e mbushur e gjithë poezia e njohur e Nolit, të cilës ne ia citojmë vetëm vargjet për kosovarët.
Spitali Gjerman tashmë ofron zgjidhjen pa nderhyrje kirurgjikale per te rënë në peshë!
Spitali GjermanRekomanduar nga boost.al
Spitali Gjerman tashmë ofron zgjidhjen pa nderhyrje kirurgjikale per te rënë në peshë!
Më Shumë
Për shembull, mes vargjeve problematike janë edhe ato për elbasanasit:
Po qefli a të duhen
që me jevga din’ e kruhen,
Zonja që pjellin çdo vit?
Vetëm Elbasani rrit.
Kjo i ka dy probleme themelore: e para, “që me jevga din’ e kruhen”, përfaqëson “cullak” racizmin. Në këtë pjesë të vargjeve, e meta e elbasanasve na del që ata nuk janë mjaftueshëm racistë për standardet e autorit, ashtu që të mos “dinë e kruhen me jevga”.
Vargu tjetër “Zonja që pjellin çdo vit? Vetëm Elbasani rrit.” është jo më pak problematik. Duke e anashkaluar termin “pjellin” që në gjuhën e sotme i referohet kafshëve, por këtu duhet të jemi të vetëdijshëm që gjuha dhe psikologjia e përjetimit të termave gjuhësorë ka ndryshuar, megjithatë vargjet e bëjnë gruan fabrikë fëmijësh. Redukton qenien e saj, do të mund të thoshin aktivistët për çështje gjinore. Dhe këtu do të kishin të drejtë plotësisht.
