Është kënaqësi të vëresh se kjo ngjarje e përvitshme kulturore vazhdon të mbetet e mirëpritur e ndjekur dhe për ca kohë pas saj mbetet temë e rëndësishme, me komente dhe debate të ndezura.
Dhe nuk mund të rrish pa u futur në to, sikurse po bëj dhe unë.
Njerëz si unë kanë avantazhin t’i kenë ndjekur festivalet që nga i pari fare, dhe kanë përvijuar të shohin dhe historitë dramatike të disave prej tyre, si, fv i Njëmbëdhjeti, që zuri kryet e vendit, u përfol në tryeza të rënda dhe në jehona plenumesh e paskësaj pati ndëshkime famëkeqe artistësh të shquar, këngëtarë, kompozitorë, poetë, aktorë e tjerë.
Ka rrjedhur shumë ujë që atëherë. Sot, ndryshimet më të dukshme së pari t’i sheh syri: rekuizita teknike, dekoret, kostumet daç ato që vishen e daç ato që tregojnë lakuriqësira të pjesëshme. Të befasojnë efektet e ndriçimit, numri i dirigjentëve, të huaj dhe të vendit, italianët e ftuar në ndihmë të përgatitësve vendas e plot detaje të tjerë që nuk po i numëroj e që më duhet sinqerisht t’i përshëndes.
Por ky komenti im ka të bëjë më shumë me produktin e festivalit, që janë këngët, ndër të cilat unë gjeta fare pak kënaqësi për shijet e mia.
Nuk do të rri pa shfaqur përshtypjen time të mirë për drejtuesen artistike, e cila i administroi mirë që të katra netët. Ajo zotëronte me natyrshmëri rendin, kish një gjuhë të zhdërvjelltë dhe të kulturuar. Mund të kishte përfshirë ndoshta një apo dy asistentë sa për t’u shlodhur dhe për ta pëlqyer edhe më shumë kur të udhëhiqte e stacionimet kryesorë të katër netëve.
Festivali vuante nga diletantizi i tepëruar në lëndën e krijimtarisë. Thuajse të gjithë këngëtarët ishin edhe autorë të këngëve që do të këndonin, kishin sjellë jo vetëm motivin muzikor por edhe tekstet që për fat të keq, në përqindjen më të madhe, nuk u artikuluan kthjellët e nuk u dëgjuan qartë. Pra vuajtjet dashurore, dhe mesazhet poetikë mund t’i lexoje më së shumti në fytyrat (me sy të mbyllura) të artistëve dhe jo në ligjërimet. Shëmbulli më tipik ishte kënga fituese, nga e cila erdhën a s’erdhën dot në veshët tanë dy tri fjalë të shkëputura që nuk ndihmonin përcjelljen e ndjenjave.
Këngën si gjini arti, unë e kam parë më së shumti si sinonim të gëzimit, haresë, lumturisë. Këndoj! Dhe rrallë herë edhe të pikëllimit, pezmit apo revoltës. Kam përshtypjen se dominanca tani ka kaluar në të kundërt. Këndojnë të dashuruarit e tradhëtuar, të ndarët, të braktisurit, të vuajturit. Kësisoj nuk ka kuptim as verbi “këndoj”
Në festivalin e Gjashtëdhjetenjëtë, do të ishte plotësisht e përligjur edhe sikur këngët të anunçoheshin kësisoj:
“Këngën “Ja, të gjeta moj thëllëzë” del para jush që ta vajtojë, Arben… ”
Apo: “Titulli këngës është: Lule më lule! Këtë këngë të bukur, vjen ta vuajë për ju…”
Apo “Para jush del dhe mbyll sytë për ta kënduar këngëtarja jonë…”
Apo “Këngën që sapo përmendëm do ta sokëllijë për ju…”
“Në duetin që pason, vijnë të klithin symbyllur sëbashku…”
Kërkoj ndjesë për përshtypjet e mia të pakëndëshme, me të cilat i mbyll këto vërejtje e, natyrisht,duke menduar se do të pranohen nga ju, se sinqerisht ato bëhen nga një dashamirës i zjarrtë i këngës shqipe…
